Son aylarda piyasalarda yaşanan olumsuzluklar nedeniyle ödenmeyen (karşılıksız) çeklerde ciddi artış gözlenmektedir. Bu çeklerin bir bölümü çeşitli şekillerde dolandırıcılar tarafından piyasaya sürülen çeklerden oluşmaktadır. Bu çeklerin, İşletmeler tarafından gerekli istihbarat yapılmadan, bilinçsizce kabul edilmesi dolandırılmayla sonuçlanmaktadır.
 
KAREKODLU ÇEKLER:
Bilindiği üzere, çeklerin kopyalanmasının önüne geçebilmek adına,  6102 sayılı Kanun’un 780. maddesinde yapılan değişiklikle, 01.01.2017 tarihinden itibaren karekodlu çek kullanımı zorunlu hale getirildi.
 
Karekodlu İkiz Çeklere Dikkat
Dolandırıcılar tarafından orijinal karekodlu çekler birebir kopyalanabilmekte, bankacılık tabiri ile ikiz çek üretilebilmektedir. Üretilen ikiz çekler, piyasaya sürülmekte ve bu çekler yüklü miktarda mal alımında kullanılarak işletmeler dolandırılmaktadır.
 
ÇALINTI ÇEKLER:
İşletmelerden çalınan henüz keşide edilmemiş boş çek koçanları hırsızlar tarafından, çek organizasyonu yapan kişilere, çek yaprağı başına 8-10 bin lira alınmak suretiyle satılmaktadır. Bu kişiler hırsızlardan aldıkları çeklerle piyasadan yüklü miktarda mal alımı yaparak işletmeleri dolandırmaktadırlar. Bu çekler, genellikle telefonla yapılan yüklü mal alımlarında kullanılmaktadır.
 
ÇİFT İMZA ŞARTLI ÇEKLER:
 
Çeki düzenleyen firmanın, çift imzası gerektiği halde çekte tek imza bulunması durumunda söz konusu çektahsil edilememektedir. Dolandırıcılar, vatandaşları ve işletmeleri dolandırmak için özellikle lüks araç alımında bu yola başvurmaktadırlar.
 
DOLANDIRICILIK AMAÇLI KURULAN FİRMALARIN ÇEKLERİ 
Dolandırıcılar tarafından, bankalardan çek alabilen zora girmiş firmalar araştırılmakta bu firmaların ellerindeki çek koçanları ile birlikte ilgili firma devir alınmaktadır. Devirde, çek yaprağı başına 10 bin lira ödenmektedir. Dolandırıcılar, resmiyette firmaları kendi adlarına almaktan kaçınmakta, firmayı, üzerinde mal varlığı olmayan veya ölmüş kişiler adına devir almaktadırlar.(3.maddeye dikkat) Dolandırıcılar tarafından üçüncü kişiler adına satın alınan firmaya ait çekler, piyasadan yüklü miktarda mal alımında kullanılmakta ve işletmeler dolandırılmaktadır.
 
Firma devir alma yolunu tercih etmeyip yine mal varlığı olmayan kişiler adına şirketler kurulmaktadır. Bu tür şirketler, önceleri gerçekten faaliyetteymiş gibi davranırlar. Planlı olarak fatura düzenler, mal alır mal satarlar küçük miktarlarda vergi öderler, çeşitli bankalarda hesap açtırırlar. İşe çeşitli banklardan 14.100 TL’lik teminat göstererek 10 yapraklı çek alarak başlarlar. Bu çekleri, kısa vadelerle bankada çek skoru oluşturabilmek amacıyla organizasyonun içinde bulunan kişiler ya da firmalar adına düzenlerler ve vadesinde öderler. Ödenen çek tutarları çeki düzenleyen firmaya ulaşır, ilgili firma, bu paranın üzerine biraz daha para ekleyerek ya da azaltarak çeklerin ödendiği banka hesabına tekrar yatırır. Bu döngü çalışılan banka ya ada bankalardan çok yapraklı çek alınana kadar devam eder… ve çek sayısı piyasayı yüklü tutarda dolandıracak miktara ulaştığında düğmeye basılarak işletmeler dolandırılır.
 
DOLANDIRILMAMAK İÇİN BUNLAR YAPILMALI:
1-Yeni çalışılmaya başlanılan firmalara çek karşılığı yüklü miktar mal verilmemeli,
2-Telefonla gelen yüklü mal siparişlerinde dikkatli davranılmalı, örneğin siz malı hazırlayın, malı almaya gelen şoförle çekinizi gönderiyorum diyen kişilere itibar edilmemeli,
3-Özellikle gayrimenkul ve araç satışlarında mümkünse çekle tahsilat yolu tercih edilmemeli, satış, zorunlu olarak çek karşılığı yapılıyorsa, çekle ilgili istihbarat yapılmadan devir işlemi yapılmamalı,    
4-Çeki düzenleyen firmanın ticaret sicil gazeteleri mutlaka incelenmeli, son dönemde hisse devri veya yetki devri yapılmış mı kontrol edilmeli, çekte çift imza şartının olup olmadığına bakılmalı,
5-Öteden beri çalışılan firmaların, kapasitesinin çok üzerinde mal istemesi durumunda dikkatli davranılmalı, firmanın yüklü sipariş gerekçesi sorgulanmalı, (Öteden beri çalıştığınız firma güvenilir olabilir ancak o firma söz konusu dolandırıcılar tarafından dolandırılıyor da olabilir.)
6-Müşteriden alınan çekler, firmanın kendi çeki veya müşteri çeki olup olmadığına, karekodlu olup olmadığına bakılmaksızın titizlikle incelenmeli,
7-Çalışılan bankalardan ve çekin ait olduğu banka şubesinden çekle ilgili detaylı istihbarat yapılmalı,
8-Çek sahibi firmayla ilgili bankadan olumlu cevap alınsa bile istihbaratı yapılan firmanın, gelecek 1, 3, 6 ve  12 aylık dönemde ödemesi gereken çek riski iyi analiz edilmeli,
9-Banka teyitleri olumlu olsa bile çalışılıyorsa, faktoring firmasından da mutlaka istihbarat yapılmalı,
10-Yapılabiliyorsa çeki keşide eden(düzenleyen) firmaya ulaşılarak(internet) bu tutarda bu numaralı çekin kendilerine ait olup olmadığı sorulmalı,
11-Findeks’e üye olunarak findeks mobil uygulamasından yararlanılmalı, çek üzerindeki karekodun, Findeks Mobil Uygulaması’na okutulması ile;
 
Çekin dolaşımda olup olmadığına,
Çek yaprağı üzerindeki bilgilerin doğruluğuna,
Keşidecinin (çeki düzenleyenin) çek ödeme geçmişine, mutlaka bakılmalı.

Tarih: 11/10/2017

Cumhur Çetin
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Denetçi
cetincumhur@gmail.com

Kaynak: www.MuhasebeTR.com